-
1 тормышка чыгу
выходи́ть/вы́йти за́муж -
2 тормыш
сущ.1)а) в разн. знач. жизнь || жи́зненный, жите́йскийиҗтимагый тормыш — обще́ственная жизнь
тормышта үз урыныңны табу — находи́ть/найти́ своё ме́сто в жи́зни
авыл тормышы — дереве́нская жизнь
иске тормыш — ста́рая жизнь
шәхси тормыш — ли́чная жизнь
тормыш мәшәкатьләре — жите́йские забо́ты
тормыш тәҗрибәсе — жи́зненный о́пыт
вокзалда тормыш кайнап тора — на вокза́ле жизнь кипи́т
б) материа́льные усло́вия жи́зни; быт || бытово́йиркен тормыш — зажи́точная жизнь, зажи́точность
тормыш ваклыклары — бытовы́е ме́лочи
в) перипети́и жи́зни; судьба́тормышында зур үзгәрешләр — больши́е измене́ния в его́ судьбе́
2) существова́ние, бытие́ ( как биологический процесс); см. яшәү3) в знач. нареч. тормышта за́мужемул инде күптән тормышта — она́ давно́ уже́ за́мужем
•- тормыш иптәше
- тормыш юлдашы
- тормыш итеп яткан булабыз
- тормыш итү
- тормыш көтү
- тормыш кичерү
- тормыш киңәше
- тормыш кору
- тормыш кушуы
- тормыш кушуы белән
- тормыш рәвеше
- тормыш тамыры
- тормыш юлы
- тормышка ашмастай
- тормышка ашмаслык
- тормышка ашу
- тормышка ашыру
- тормышка бирү
- тормышка караш
- тормышка чыгу
- тормыштан алынган
- тормыштан алынган типлар
- тормыштан артта калу -
3 брак
I мөйләнү ( ирләргә карата), кияүгә чыгу, тормышка чыгу ( хатын-кызларга карата)II мбрак, бозык -
4 супружество
с( брак) өйләнү; кияүгә чыгу, тормышка чыгу; гаилә кору (корып җибәрү); ( брачная жизнь) ирле-хатынлы булу, ирле-хатынлы яшәү -
5 ачык
1. прил.1) откры́тый, раскры́тый, распа́хнутыйачык ишек — откры́тая дверь
ачык китап — раскры́тая кни́га
ачык тәрәзә — распа́хнутое окно́
ачык космоска чыгу — вы́йти в откры́тый ко́смос
ачык якалы күлмәк — руба́шка с откры́тым во́ротом
ачык иҗек — откры́тый слог
2) о́тпертый, неза́пертый (замок, амбар)3) обнажённый, го́лый, оголённый, откры́тыйачык тән — обнажённое те́ло
ачык дала — откры́тая (го́лая) степь
4) я́сный, све́тлый, пого́жий, я́ркий; чи́стыйачык күк йөзе — чи́стое не́бо
көн бик ачык — пого́да о́чень я́сная
5) све́тлый, я́ркий (цвет, тон, оттенок); све́тло-, я́рко-ачык төсләр — я́ркие цвета́
ачык зәңгәр — я́рко-си́ний; све́тло-си́ний
ачык кызыл — я́рко-кра́сный
ачык яшел буяу — све́тло-зелёная кра́ска
6) перен. я́сный, чёткий ( план чего); откры́тый, я́вный, определённый (намёк, подтекст); очеви́дный ( факт)ачык гайбәт — я́вная клевета́ (ложь)
дуслыкның ачык дәлиле — очеви́дное свиде́тельство дру́жбы
ачык фикер үткәрү — провести́ чёткую мысль
тәкъдимегез ачык түгел — ва́ше предложе́ние не совсе́м я́сно
7) перен. вня́тный, вразуми́тельный, прямо́й, конкре́тный, чёткий, отчётливый ( ответ); членоразде́льныйачык аңлатма — вразуми́тельное объясне́ние
ачык сөйләм — членоразде́льная речь
имзасы ачык түгел — по́дпись неразбо́рчивая
9) перен. приве́тливый, раду́шный, доброду́шный ( человек)ачык йөз — приве́тливое лицо́
10) перен. зво́нкий, отчётливый ( голос)11) гла́сный, откры́тый; свобо́дныйачык тәнкыйть — гла́сная кри́тика
ачык суд — откры́тый суд
ачык тавыш бирү юлы белән — путём откры́того голосова́ния
ачык сайлаулар — откры́тые вы́боры
12) публи́чный, откры́тый (о лекциях, защите диссертации)•- ачык ара- ачык җир
- ачык урын
- ачык итеп
- ачык рәвештә
- ачык серкәләнүчеләр
- ачык сизелү
- ачык беленү
- ачык күренү
- ачык су
- ачык түгел
- ачык фикерле
- ачык карашлы
- ачык хат
- ачык һава
- ачык һавага
- ачык һавада••ачык авызлылык — ротозе́йство
ачык йөзле (чырайлы) — см. ачык 1. 10)
ачык күзле — проница́тельный, зо́ркий, яснови́дящий; прозорли́вый книжн.
ачык күзлелек — проница́тельность, зо́ркость; прозорли́вость книжн.
ачык күңелле — открове́нный, и́скренний, чистосерде́чный, прямоду́шный, откры́тый; откры́тая душа́; душа́ нараспа́шку ( у кого)
ачык күңеллелек — открове́нность, и́скренность, чистосерде́чие, чистосерде́чность, прямоду́шие
- ачык авызлыачык чырай (йөз) белән — см. ачык 2. 5)
- ачык йөз
- ачык чырай
- ачык та тишек 2. нареч.1) откры́то, откры́тым; раскры́тым; распа́хнутыммәсьәләне ачык калдыру — оставля́ть вопро́с откры́тым
2) перен. я́сно, чётко, то́чно (определить задачи, наметить план действий)3) перен. вня́тно, вразуми́тельно, пря́мо, конкре́тно ( отвечать на вопросы); членоразде́льно (объяснять, говорить)4) чётко, разбо́рчиво (писать, подписать)5) перен. приве́тливо, раду́шно, доброду́шно (поздороваться с кем, встречать гостей)6) перен. зво́нко, отчётливотавышы ачык ишетелә — го́лос его́ слы́шится отчётливо
7) гла́сно (разбирать конфликт, поощрять кого); откры́то, в откры́тую (высказать своё мнение, критиковать кого, что)3. в знач. сущ.; в косв. ф.1) см. ачыклык 1)-15)ачыкка чыгыйк — вы́йдем на просве́т (откры́тое ме́сто)
аран ачыгына киртә салу — заложи́ть же́рдью прохо́д (вход) в заго́н
2)а) см. ачык һаваб) ачыкка см. ачык һавагав) ачыкта см. ачык һавада -
6 ябышу
I взаимно-совм. от ябу I II неперех.1) ли́пнуть, прилипа́ть/прили́пнутьидәннең буявы кипмәгән әле, бик ябыша — кра́ска по́ла не вы́сохла ещё, си́льно прилипа́ет
2) скле́иваться/скле́иться, слипа́ться/сли́пнуться, слепля́ться/слепи́ться || скле́иваниекиселгән икмәк кире ябышмый — посл. отре́занный ломо́ть не скле́ишь
3)а) прилепля́ться/прилепи́ться; ли́пнуть, прилипа́ть/прили́пнуть; пристава́ть/приста́тьюеш күлмәк тәнгә ябышты — мо́крое пла́тье прили́пло к те́лу
чәчләр маңгайга ябышты — во́лосы прили́пли ко лбу
киемгә юеш яфраклар ябыша — к оде́жде пристаю́т мо́крые ли́стья
б) прикле́иваться/прикле́иться, прилепля́ться/прилепи́тьсяобойлар яхшы ябышты — обо́и хорошо́ прикле́ились
4) перен.; разг. прикле́иваться/прикле́иться, закрепля́ться/закрепи́ться (за кем-л.-чем-л.) (обычно о прозвище, кличке и т. п.)5) перен.; разг. ли́пнуть, прилипа́ть/прили́пнуть, привя́зываться/привяза́ться к (кому-л.)балалар вожатыйга ябыштылар, ул кая барса, шунда баралар — де́ти прили́пли к вожа́тому, куда́ он, туда́ и они́
6) схва́тываться/схвати́ться, хвата́ться, ухвати́ться, уцепи́ться, цепля́ться, зацепля́ться/зацепи́ться ( за кого-что); вцепля́ться/вцепи́ться ( во что)чәчкә ябышу — вцепи́ться в во́лосы
кулга ябышу — ухвати́ться за́ руку
әнисенең күлмәк итәгенә ябышу — вцепи́ться в подо́л ма́тери ( о ребёнке)
7) прям.; перен. цепля́ться, хвата́ться, держа́ть (за что-л.)агач тамырларына ябышып тауга менү — цепля́ясь за ко́рни дере́вьев, поднима́ться в го́ру
суга батучы саламга ябыша — посл. утопа́ющий хвата́ется за соло́минку
8) ухва́тываться/ухвати́ться, (горячо́) бра́ться/ взя́ться, принима́ться/приня́ться (за что-л.)зур теләк белән укырга ябышу — с больши́м жела́нием приня́ться за учёбу
авылга кайту белән йорт салырга ябышты — как то́лько прие́хал в дере́вню, взя́лся стро́ить дом
9)а) разг. напада́ть/напа́стьб) хвата́ть, схва́тывать/схвати́ть, брать/взять (за что-л.) вцепля́ться/вцепи́ться ( во что)бугазга ябышу — брать за го́рло
тагын килеп ябышу — вцепи́ться опя́ть
в) прост. цепля́ться, прицепля́ться/прицепи́ться, придира́ться/придра́ться; пристава́ть/приста́ть || приди́рка, пристава́ниеябышты бит миңа, ничек тә ярап булмый — приста́л ко мне, ника́к не угоди́шь
10) перен.; разг. принима́ться/приня́ться, бра́ться/взя́ться; вгрыза́ться/вгры́зтьсятормышка теш-тырнак белән ябышу — вгры́зться в жизнь зуба́ми
11) перен.; разг. прилипа́ть/прили́пнутькитабына ябышкан, аерып алып булмый — прили́п к свое́й кни́ге, ника́к не оторвёшь
•- ябышып тору••ябышып чыгу — этногр. выходи́ть за́муж убе́гом
ябышып яту — прилипа́ть ( к кому-чему)
См. также в других словарях:
тормыш — 1. Кешеләрнең иҗтимагый тереклеге, җәмгыять булып яшәү хәле. Объектив чынбарлык намазда иман үрнәк, тормышта Иван үрнәк. Яшәү, тереклек итүнең билгеле бер иҗтимагый тирәлек шартлары. Шәхеснең җәмгыятькә мөнәсәбәтле рәвештә җәмгыять эчендә алынган … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бару — 1. Билгеле бер юнәлештә хәрәкәт итү; юнәлешле хәрәкәттә булу. Ераклашу, китү: киресе: килү 2. Нин. б. объектка юнәлү яки шуңа җитү калага б. . Кем. б. каршына (катына) килү 3. Нин. б. эш башкару максаты белән, берәр якка юнәлү, юлга чыгу яки юл… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
гамәл — 1. Эш, хәрәкәт. Практика. Эш, эшнең торышы; хәл 2. Математик исәпләүнең төп алымы, төре арифметиканың дүрт гамәле 3. Намаз; шәригать буенча мәҗбүри үтәлергә тиеш булган эш 4. Чара, мөмкинлек, ысул, әмәл. ГАМӘЛ ИТҮ (КЫЛУ) – 1) Шөгыльләнү 2)… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
күренү — 1. Күз белән кабул ителү, карап сизелү, танылу, караганда күзгә ташлану, күзгә чалыну. Очрау, табылу 2. Килеп чыгу, килеп чыгып күзгә ташлану. Дөньяга чыгу, басылу (әсәр тур.) 3. Бер ягы, сыйфаты белән аерылып тору, күзгә ташлану. Сизелү, тоелу 4 … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
туу — I. ф. 1. Хатын кыз бәбәйләү яки ана хайван колынлау (бәрәнләү, бозаулау) нәтиҗәсендә бала тормышка, дөньяга килү 2. күч. Берәр нәрсә, берәр күренеш һ. б. барлыкка килү, килеп чыгу. Уяну, яңару, барлыкка килү (хис, уй һ. б. ш. тур.) 3. күч.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
дөмегү — (тискәре бәя белән әйтелә). Үлү, һәлак булу. Харап булу, начар тормышка юлыгу ятабыз монда дөмегеп. Югалу, юкка чыгу кая дөмектең? … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
рас — 1. Дөрес, чын, хак рас хәбәр 2. рәв. Дөрес, чынбарлыктагыча; урынлы Рас әйттең син сүзеңне. Дөрес, чын, хак: хаклы, урынлы. РАС КИЛҮ – 1) Тап булу, туры килү, очрау, юлыгу 2. Дөрескә чыгу, тормышка ашу (әйткән сүз, план, төш һ. б.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
харап — 1. с. ,хәб. Куркыныч, коточкыч, бик начар 2. рәв. сөйл. Бик, искиткеч харап уңган 3. ы. Үпкә катнаш гаҗәпләнүне яки искитмәүне, иронияне белдерә харап инде, тубы белән уйнарга да ярамый. ХАРАП БУЛУ (ИТҮ) – 1) Һәлак булу 2) Бәхетсезлеккә төшү,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ыргылу — 1. Кискен хәрәкәт белән түбәнгә яки югарыга атылу, ташлану, сикерү 2. Кискен, кызу тизлек белән берәр якка юнәлү, хәрәкәт итү 3. күч. Һөҗүм итеп, кызу рәвештә хәрәкәт итү, алга ташлану (сугыш кырында) 4. күч. Кемгә дә булса ташлану, һөҗүм итү аңа … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
